Trên thị trường thế giới có rất nhiều loại ổ cắm điện, phích cắm điện phổ biến được người tiêu dùng lựa chọn sử dụng.Mỗi kiểu phích/ổ cắm có hình dáng, cấu trúc khác nhau và được đặt tên theo các ký tự alphabet, bắt đầu bằng chữ cái A, B, C,…, O. Vậy đó là những loại ổ cắm, phích cắm nào, công dụng và cách sử dụng chúng ra sao? Cùng Công ty TNHH Đầu tư và Dịch vụ thương mại QNT tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!
Các loại phích cắm điện, ổ cắm điện được sử dụng được sử dụng phổ biến trên thị trường
Bản đồ phân bố các loại phích cắm điện theo từng quốc gia
Những quốc gia màu đỏ sử dụng phích kiểu A và B. Quốc gia màu xanh đậm sử dụng kiểu C và E/F(có thể hoàn toàn tương thích với nhau). Vùng màu nâu sử dụng phích kiểu D. Quốc gia màu xanh biển sử dụng kiểu phích G. Israel được biểu hiện bằng màu hồng để chỉ kiểu phích C và D. Các nướcmàu vàng sử dụng kiểu I. Các nước màu đen sử dụng kiểu C và J. Các nước màu xám sử dụng kiểu C và K. Các nước màu cam sử dụng kiểu C và L. Các nước màu tím sử dụng kiểu M (Nam Phi). Các quốc gia màu xanh ngọc sử dụng chuẩn N. Và cuối cùng là các quốc gia màu xanh lá mạ sử dụng kiểu C và O (Thái Lan).
15 kiểu phích cắm đang được sử dụng phổ biến trên thế giới
Kiểu A
Phích/ổ cắm điện kiểu A được sử dụng chủ yếu tại khu vực phía Bắc và Trung Mỹ, Nhật Bản,… Đây là kiểu phích cắm 2 chấu không nối đất, mỗi chấu là 1 thanh kim loại phẳng song song với nhau. Phích cắm điện kiểu A được phát minh vào năm 1904 bởi Harvey Habbell II (1857-1927) và còn được gọi là phích cắm NEMA 1-15 (tiêu chuẩn phân loại kết nối điện). Phích cắm có 2 lá kim loại mỏng có chiều dài từ 15,9 đến 18,3mm, dày 1,5mm và khoảng cách giữa 2 lá kim loại (chấu, lưỡi cắm) là 12,7mm. Tuy nhiên, 2 chấu của phích cắm có chiều rộng không bằng nhau, một chấu sẽ có phần đầu rộng hơn so với chấu còn lại. Cụ thể, chấu nối với dây trung tính (dây nguội) sẽ có chiều ngang là 7,9mm và chấu nối với dây nóng sẽ có chiều ngang là 6,3mm. Do đó, phích cắm kiểu A chỉ có 1 cách cắm vào ổ điện. Phích cắm kiểu A có cường độ dòng điện định mức là 15A.
Phích cắm điện kiểu A và kiểu B đều có 2 chấu bằng kim loại phẳng với 2 lỗ tròn ở đầu mỗi chấu. Tuy nhiên, tại sao lại có các lỗ tròn này? Nếu các bạn tháo ổ cắm điện kiểu A hoặc kiểu B ra và nhìn vào ngàm bên trong, nơi mà chấu của phích cắm trượt vào, các bạn sẽ thấy có một phần nhô lên cao. Phần lồi này sẽ vừa vặn với lỗ tròn trên đầu chấu để phích cắm có thể được giữ trong ổ cắm chặt hơn, ngăn chặn việc phích cắm sẽ trượt ra khỏi ổ cắm. Đồng thời, phần lồi lên cho phép 2 chấu điện tiếp xúc với thanh kim loại bên trong tốt hơn. Một nguyên nhân khác là do nhiều nhà sản xuất sẽ dùng lỗ trên đầu chấu điện để gắn tag niêm phong thiết bị lại như một cách để nói với người dùng rằng “đây là hàng mới 100% chưa qua sử dụng.” Nguyên nhân cuối cùng là do phần lỗ trên sẽ tiết kiệm được 1 lượng nguyên liệu, và nếu sản xuất trên quy mô công nghiệp thì dù ít nhưng vẫn vẫn có thể tiết kiệm được phần nào giá thành sản xuất.
Một điều lưu ý là nếu phích cắm chỉ cắm một nửa chiều dài chấu vào ổ điện, một nửa chấu còn lại vẫn nằm ở bên ngoài thì nó chắc chắn đã có điện. Tuy khoảng cách trên là khá nhỏ so với ngón tay người nhưng tỷ lệ bị điện giật là vẫn có thể xảy ra nên hãy cẩn thật hết mức có thể khi sử dụng điện.
Kiểu B
Tương tự như phích cắm kiểu A, kiểu B cũng được sử dụng chủ yếu Bắc và Trung Mỹ, Nhật Bản,… Đây là kiểu phích cắm 3 chấu được phát triển theo tiêu chuẩn NEMA 5-15. Nó có 2 chấu bằng kim loại phẳng dày 1,5mm, cách nhau 12,7mm, có chiều dài từ 15,9 đến 18,3mm và chiều rộng 6,3mm. Chấu thứ 3 là một thanh kim loại hình trụ có đường kính 4,8mm hoặc cũng có thể có mặt cắt bán nguyệt. Chấu thứ 3 này dài hơn 2 chấu phẳng 3,2mm để đảm bảo thiết bị được nối đất trước khi 2 chấu còn lại có điện. Khoảng cách giữa chấu nối đất và 2 chấu còn lại là 11,9mm. Phích cắm kiểu B có định mức là 15A.
Tại nhiều nơi, do người dùng chưa có điều kiện trang bị hệ thống điện có nối đất nên họ thường bẻ chấu nối đất bỏ đi và sử dụng bình thường như phích cắm 2 chấu.
Kiểu C
Phích cắm kiểu C là kiểu phích cắm được sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới. Đây là kiểu phích cắm 2 chấu không nối đất. 2 chấu được tạo nên từ 2 thanh kim loại hình trụ tròn. Theo tiêu chuẩn, mỗi chấu có đường kính 4mm, khoảng cách giữa chân 2 chấu là 18,6mm và khoảng cách giữa đầu 2 chấu là 17,5mm. Từ chân của chấu điện được phủ một lớp cách điện có chiều dài 10mm. Do thiết kế bóp lại ở phía đầu nên phích cắm kiểu C có thể được sử dụng một cách linh hoạt với các ổ cắm có khoảng cách giữa 2 lỗ là 17,5 – 19 mm và đường kính mỗi lỗ từ 4 đến 4,8mm. Phích cắm kiểu C thường được sử dụng cho các thiết bị hạng II với định mức dưới từ 2,5A trở xuống.
Phích cắm kiểu C được sử dụng phổ biến tại rất nhiều quốc gia trên thế giới, bao gồm tất cả các nước châu Âu ngoại trừ Anh, Ireland, Cộng hòa Sip và Malta. Ngày nay, tiêu chuẩn an toàn điện tại nhiều quốc gia ngày càng được cải thiện nên ổ cắm kiểu C đang dần trở nên lạc hậu do không có nối đất. Tuy nhiên, nó vẫn còn được sử dụng rất phổ biến tại những khu vực đang phát triển vốn cơ sở hạ tầng điện còn chưa được hoàn thiện. Dù vậy, phích cắm kiểu C vẫn có thể sử dụng cho phích cắm kiểu E, F, J, K và N.
Kiểu D
Phích cắm kiểu D được sử dụng hết sức phổ biến tại Ấn Độ và Nepal. Ấn Độ là quốc gia đã chuẩn hóa kiểu phích cắm này dựa trên tiêu chuẩn British Standard 546. Phích cắm kiểu C có 3 chấu điện hình trụ tròn, xếp theo hình tam giác. Chấu ở giữa nối đất có chiều dài 20,6mm và có đường kính là 7,1mm. 2 chấu còn lại có chiều dài 14,9 mm, đường kính 5,1mm và dài 14,9mm, cách nhau 19,1mm. Khoảng cách giữa chấu nối đất đến 2 chấu còn lại dài 22,2mm. Phích cắm kiểu D có định mức là 5A.
Phích cắm kiểu D được đánh giá là 1 trong những loại phích cắm nguy hiểm nhất thế giới. Nguyên nhân là do chấu điện không có phần chân cách điện (như kiểu C, G, I, L hoặc N). Điều này có nghĩa là nếu bạn cắm 1 nửa chấu vào trong ổ điện, 1 nửa chấu còn ở bên ngoài thì khả năng vô tình chạm phải là khá cao do chiều dài của chấu lớn, đủ để lọt ngón tay của trẻ em vào.
Kiểu E
Được sử dụng chủ yếu tại Pháp, Bỉ, Ba Lan, Cộng hòa Szech, Slovakia, Tunisia và Ma Rốc. Đây là kiểu phích cắm được Pháp và Bỉ chuẩn hóa từ ổ cắm kiểu F (được sử dụng tại Đức và một số khu vực thuộc châu Âu). Đây là kiểu phích cắm 2 chấu có nối đất, mỗi chấu hình trụ tròn có chiều dài 14mm và đường kính 4,8mm. Phích cắm kiểu E cũng tương tự như kiểu C, nhưng khác biệt lớn nhất là có thêm một lỗ nối đất ở phía trên, khi cắm vào ổ cắm, lỗ này sẽ ăn khớp với chấu nối đất gắn chặt trong ổ cắm điện. Chấu này có chiều dài 19mm, đường kính 4,8mm và cách 2 chấu tiếp điện 10 mm.
Nhằm thu hẹp sự khác biệt giữa ổ cắm kiểu E và kiểu F, người ta đã phát triển thêm 2 mảnh kim loại ở phía trên và bên dưới phích cắm kiểu E (phích cắm CEE 7/7 theo chuẩn châu Âu) để nó có thể đảm bảo chức năng nối đất khi cắm vào ổ cắm kiểu F. Hiện nay, phần lớn các phích cắm kiểu E mà các bạn thấy trên thị trường đều được chế tạo theo kiểu nói trên. Phích cắm kiểu E có địng mức là 16A. Trên mức này, thiết bị phải được nối đất vĩnh viễn hoặc phải kết nối với đầu nối chịu được tải cao hơn như phích cắm IEC 60309. Phích cắm kiểu C hoàn toàn có thể sử dụng với ổ cắm kiểu E.
Kiểu F
Phích cắm kiểu F được sử dụng phổ biến tại nhiều nước, đại diện như Đức, Áo, Hà Lan, Thụy Điển, Na Uy, Phần Lan, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha và khu vực Đông Âu. Phích cắm kiểu F thường được gọi là CEE 7/4 và còn có tên gọi khác là “Phích cắm Schuko”, một cách viết tắt từ chữ “Schutzkontakt”, một chữ tiếng Đức có nghĩa là “tiếp xúc được bảo vệ” hoặc “tiếp xúc an toàn”. Kiểu phích cắm này được thiết kế tại Đức ngay sau chiến tranh thế giới thứ nhất. Bằng sáng chế được trao vào năm 1926 cho Albert Büttner, một hãng sản xuất thiết bị điện tử tại Bavarian thuộc miền nam nước Đức.
Phích cắm kiểu F có cấu trúc tương tự như kiểu C và kiểu E với 2 chấu hình trụ tròn và 2 lá kim loại tiếp đất ở bên trên và bên dưới. Mỗi chấu có đường kính 4,8mm, dài 19mm và cách nhau 19mm. Khoảng cách giữa 2 lá kim loại nối đất dào 16mm. Phích cắm kiểu F có định mức là 16A. Trên mức này, thiết bị phải được nối đất vĩnh viễn hoặc phải kết nối với đầu nối chịu được tải cao hơn như phích cắm IEC 60309. Phích cắm kiểu C hoàn toàn có thể sử dụng với ổ cắm kiểu F.
Kiểu G
Phích cắm kiểu G được sử dụng chủ yếu tại Anh, Ireland, Cộng hòa Síp, Malta, Malaysia, Singapore và Hong Kong. Đây là kiểu phích cắm 3 chấu, mỗi chấu có hình hộp chữ nhật. Chấu nối đất ở giữa có kích thước 4x8x22,7mm. 2 chấu còn lại có kích thước 4×6,35×17,7mm và cách chấu ở giữa nhau 22,2mm. Khoảng cách từ chấu ở giữa với 2 chấu còn lại là 22,2mm. Tại chân mỗi chấu được phủ một lớp cách điện dài 9mm dọc thân chấu để đảm bảo an toàn trong trường hợp phích bị cắm nửa trong nửa ngoài vào ổ cắm.
Với thiết kế các chấu hình hộp như trên nên phích cắm kiểu G không thể cắm vào ổ cắm kiểu C và ngược lại. Do đó, người ta thường sử dụng thêm một đầu nối để chuyển phích kiểu G thành kiểu C dù cách làm này dĩ nhiên là không đảm bảo tính an toàn do không có nối đất. Tại Anh, các ổ cắm điện tại nhà thường được lắp đặt theo kiểu mạch vòng và được bảo vệ bởi CB 32A. Đây là hệ thống điện rất ít khi sử dụng tại những nước khác và đòi hỏi phải có cầu chì trong phích cắm. Do đó, một số thiết bị nhỏ, như sạc điện thoại, laptop thường có thêm cầu chì 3A bên trong phích cắm. Các thiết bị lớn hơn như máy pha cà phê, trong phích cắm thường có cầu chì 13A.
Phích và ổ cắm kiểu G bắt đầu xuất hiện vào năm 1946 và phổ biến vào năm 1947. Vào cuối những năm 1950, nó được thay thế dần bằng ổ và phích cắm kiểu D trong những thiết bị mới sản xuất tại Anh. Cho tới cuối thập niên 1960, hầu hết các thiết bị điện đều được thay thế bằng tiêu chuẩn mới này. Đồng thời, ổ cắm kiểu G trên tường luôn đi kèm với công tắc để tăng cường thêm độ an toàn. Rõ ràng hệ thống điện tại Anh là một trong những hệ thống an toàn nhất thế giới nhưng cũng không kém phần phức tạp, rườm rà. Một số người thường nói đùa rằng thậm chí phích cắm tại Anh còn lớn hơn cả những thiết bị điện sử dụng nó.
